حمید ابوطالبی مشاور رئیس جمهور سابق در مصاحبه با روزنامه شرق در باره موضعگیری اخیر روسیه در باره جزایر سه گانه و عملکرد دیپلماتیک دولت سیزدهم اظهارنظر کرد.

بخشهایی از سخنان او را می خوانید:

*اغلب دولت‌های پیشین کارنامه به مراتب روشن‌تری از دولت فعلی در این رابطه ارائه داشته‌اند، اما دولت کنونی در عرصه سیاست خارجی به‌شدت سردرگم و سرگردان است. به همین دلیل است که پیش‌تر چینی‌ها هم همین ادعای امارات متحده عربی را تأیید کردند، ژاپنی‌ها هم آن را تکرار کردند و روس‌ها هم ظرف چند ماه، نه یک بار بلکه دو بار از ادعای امارات بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه حمایت کردند.

*روسیه طی پنج ماه، دو بار تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال برده و مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه کاملا ایرانی را خدشه‌دار کرده است؛ مطمئن باشید اگر همین مسیر را طی کنیم، روس‌ها دوباره همین کار را خواهند کرد و از همین ادعای امارات حمایت می‌کنند. زمانی که یک سیاست خارجی منسجم، متوازن و استوار بر منافع ملی، در قبال همه جهان و البته قدرت‌های بزرگ و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نداشته باشیم، نمی‌توان انتظار پاسخ‌گویی لازم در برابر این‌گونه اقدامات را داشت.

*علت اینکه روسیه در تخریب روابط ما با اروپایی‌ها نقشی جدی ایفا کرد، به این دلیل بود که مسکو سعی داشت اهرم موازنه‌سازی سیاست خارجی ایران را از تهران بگیرد؛ چراکه اروپا، یک محور و اهرم جدی برای توازن‌سازی در عرصه سیاست خارجی ایران به شمار می‌رفت و روسیه با تأثیر بر روابط ایران و اروپا، به‌خصوص در جریان جنگ اوکراین، عملا این اهرم موازنه‌سازی را از دست ایران خارج کرد. به همین دلیل و مشخصا بعد از جنگ اوکراین، دیگر ایران نمی‌تواند در موازنه خود با دیگر کشورها مانند سال‌های پیش از جنگ اوکراین عمل کند و یقین بدانید که دست این دولت به مراتب محدودتر و بسته‌تر از دولت‌های قبل است. به همین دلیل، در شرایط کنونی، تهران حتی برای برقراری توازنی نسبی هم در برابر مسکو توان مطلوبی ندارد؛ مگر آنکه یک بار برای همیشه تصمیمی جدی در بازتعریف سیاست خارجی گرفته شود تا کشور از این سردرگمی و سرگردانی استراتژیک در عرصه سیاست خارجی رها شود.

*روسیه چندان اهمیتی برای توییت‌ها، واکنش‌ها و مصاحبه‌ها و شبیه‌سازی‌های مقامات داخلی ایران قائل نیست؛ چون می‌داند اتفاقی در حوزه روابط ایران با مسکو روی نخواهد داد.

*شما نگاه کنید به همین موج دوم ضدروسی که این روزها به راه افتاده است؛ مثلا رئیس مجلس می‌گوید که «روسیه مراقب سوءاستفاده غرب از اشتباهاتش باشد!» واقعا شما چه برداشتی از این جمله دارید؟! این جمله چه چیزی را می‌رساند؟! همین رئیس مجلس زمانی که به روسیه سفر کرد و سعی داشت نشان دهد که روابط تهران‌-‌مسکو یک رابطه راهبردی است، در همان سفر، مقامات روسیه یک بار هم از کلمه «راهبردی» برای تعریف مناسبات ایران و روسیه استفاده نکردند. الان هم همین رئیس مجلس این‌گونه موضع می‌گیرد.

*اینکه رئیس مجلس، با این موضع‌گیری می‌خواهد به‌اصطلاح روسیه را از غرب بترساند، بیشتر شبیه یک شوخی سیاسی است تا یک اقدام دیپلماتیک؛ یعنی چه که روسیه مراقب باشد که غرب از اشتباهاتش سوءاستفاده نکند؟! یعنی ما با این موضع‌گیری‌ها می‌خواهیم روسیه را از آمریکا بترسانیم؟! روس‌ها که خود اکنون تلاش می‌کنند روابطشان را با اروپا و آمریکا احیا کنند. پس این موضع‌گیری‌ها فقط این معنای ضمنی را می‌رساند که روسیه می خواهد روی شانه سیاست خارجی ایران بایستد تا بتواند با استفاده از موقعیت ایران در برابر آمریکا بازی کند. این‌گونه موضع‌گیری‌های ما در برابر روسیه است که نشان می‌دهد واقعا درک و شناخت درستی از شرایط سیاست خارجی و تعاملات میان قدرت‌های بزرگ نداریم.
*موضع دیگر، گفته‌های وزیر امور خارجه است که می‌گوید «ما در موضوع تمامیت ارضی ایران با هیچ‌کس تعارف نداریم!». یعنی چه که با کسی تعارف نداریم؟! آیا از این جمله مبهم‌تر و بی‌معناتر وجود دارد؟ روسیه می‌تواند بگوید خب تعارف نداشته باشید! اصلا خودتان را جای روس‌ها بگذارید؛ از این جمله وزیر خارجه چه چیزی برداشت می‌کنید؟ درست است که ما در فرهنگ عامیانه خود از کلمه «تعارف» استفاده می‌کنیم اما در دیگر فرهنگ‌ها ببینید چه برداشتی از این واژه تعارف دارند.

* واقعا با این دیپلماسی که طی دو ‌سال‌ و نیم گذشته توسط دولت سیزدهم پیاده شده و درعین‌حال سردرگمی و سرگردانی بی‌سابقه در عرصه دیپلماسی، آیا چیزی برای تعارف داریم؟ شما به همین دو سال و نیم روابط تهران‌-‌مسکو و سفر اخیر رئیس دولت به مسکو نگاه کنید؛ خیلی از تحولات روابط ایران و روسیه در جهت خواست‌های استراتژیک منطقه‌ای و جهانی روسیه شکل گرفته و بخشی جدی از سیاست خارجی دولت سیزدهم فقط پاسخ مثبت به نفع هرگونه ادعا، درخواست و انتظار کرملین بوده است.

*منافع ملی، امنیت ملی و اکنون تمامیت ارضی ما زیر سؤال رفته است؛ چرا ما باید اصلا این مسیر را برویم؟ چرا ما باید به اینجا برسیم؟ اصلا تا الان روسیه یک ‌بار درباره موضع‌گیری‌ها و حمایت‌های تهران از مسکو در این سال‌ها از ایران تشکر کرده است؟! خیر. چرا؟ چون روسیه این را وظیفه ایران تفسیر می‌کند و مفروض گرفته است که با توجه به ریل‌گذاری در سیاست خارجی تهران، همواره ایران باید از روسیه حمایت کند؛ چراکه ایران اهرمی برای ایجاد توازن در برابر روسیه ندارد.

*چه بازیگری ما را در دام شورای امنیت انداخت، جز روسیه؟! اگر روسیه موافقت نمی‌کرد و وتو می‌کرد، اصلا ایران ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد نمی‌رفت. از یک طرف روس‌ها پیش ما می‌آمدند و می‌گفتند که ما در حقیقت سعی داریم دندان‌ها و زهر قطع‌نامه‌های ضدایرانی را بگیریم و بکشیم و از طرف دیگر، مثلا در همین قطع‌نامه ۱۹۲۹ که دندان‌های آن مثل کوسه ایران را تحریم و منافع ما را تکه‌تکه کرد، روسیه چه کاری برای ما انجام داد جز رأی به نفع قطع‌نامه و غرب؟!

*حالا بر فرض محال ادعای روسیه درست باشد و در همین قطع‌نامه ۱۹۲۹، مسکو دو دندان این کوسه را هم کشیده، باز هم دیدید که این قطع‌نامه چه بر سر ایران آورد. با وجود آنکه ایران روی وعده‌های روسیه حساب کرده بود، اصلا این رفتار روسیه بود که ما را دودستی در دهان این کوسه انداخت. حالا شما خودتان قضاوت کنید، روسیه هم ایران را به‌راحتی کنار می‌گذارد و هم از موقعیت تهران در مقابل دیگر بازیگران استفاده می‌کند؛ از آمریکا و اروپا گرفته تا کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس. به همین دلیل واقعا تأکید می‌کنم و برای منافع و امنیت ملی و تمامیت ارضی ایران می‌گویم که یک بار هم شده سیاست خارجی ما نیاز به یک بازبینی اساسی دارد. درعین‌حال معترفم و اذعان دارم که دولت و مدیران اجرائی این توان را ندارند./ خبرآنلاین