گروه : اجتماعی

یادداشت ؛ محمد طاها محمودی

 

اگر‭ ‬به‭ ‬تقویم‭ ‬مناسبت‌های‭ ‬جهانی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬ملی‭ ‬نگاه‭ ‬کنیم‭ ‬به‭ ‬روزهای‭ ‬بسیاری‭ ‬برمی‌خوریم‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬عناوین‭ ‬خاصی‭ ‬نام‌گذاری‭ ‬شده‌اند؛‭ ‬این‭ ‬مناسبت‌ها‭ ‬هر‭ ‬آن‌چه‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬فکر‭ ‬کنید‭ ‬شامل‭ ‬می‌شوند؛‭ ‬از‭ ‬روز‭ ‬جهانی‭ ‬‮«‬کار‭ ‬و‭ ‬کارگر‮»‬‭ ‬تا‭ ‬روز‭ ‬جهانی‭ ‬‮«‬آب‌نبات‭ ‬چوبی‮»‬‭! ‬

اما‭ ‬کارکرد‭ ‬این‭ ‬مناسبت‌ها‭ ‬و‭ ‬نام‌گذاری‭ ‬روزها‭ ‬چیست؟‭ ‬

امروزه‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬گسترش‭ ‬وسایل‭ ‬ارتباط‭ ‬جمعی‭ ‬و‭ ‬شبکه‌ی‭ ‬بزرگ‭ ‬انتقال‭ ‬اطلاعات،‭ ‬می‌توان‭ ‬این‭ ‬روزها‭ ‬را‭ ‬فرصتی‭ ‬مغتنم‭ ‬شمرد‭ ‬برای‭ ‬آگاهی‌بخشی‭. ‬

۱۷‭ ‬می،‭ ‬برابر‭ ‬با‭ ‬۲۷‭ ‬اردیبهشت‭ ‬روز‭ ‬جهانی‭ ‬ارتباطات‭ ‬و‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬مناسبت‭ ‬تلاش‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬یادداشت‭ ‬به‭ ‬آن‌چه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬خصوص‭ ‬‮«‬روابط‭ ‬عمومی‮»‬‭ ‬در‭ ‬کشورمان‭ ‬می‌گذرد،‭ ‬پرداخته‭ ‬شود‭. ‬

روابط‭ ‬عمومی‭ ‬یا‭ ‬در‭ ‬اصطلاح‭ ‬انگلیسیِ‭ ‬آن‭ ‬
Public‭ ‬relations‭ -‬که‭ ‬البته‭ ‬باید‭ ‬گفت‭ ‬سال‌هاست‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬علم‮»‬‭ ‬شناخته‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬رشته‌ی‭ ‬دانشگاهی‭ ‬مستقل‭ ‬تدریس‭ ‬می‌شود‭- ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬مختصرا‭ ‬این‌گونه‭ ‬تعریف‭ ‬کرد‭: ‬‮«‬روابط‭ ‬عمومی،‭ ‬تلاشی‭ ‬برنامه‌ریزی‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬مستمر‭ ‬است‭ ‬برای‭ ‬ایجاد‭ ‬و‭ ‬حفظ‭ ‬حسن‭ ‬نیت‭ ‬و‭ ‬تفاهم‭ ‬میان‭ ‬یک‭ ‬سازمان‭ ‬با‭ ‬تمام‭ ‬افرادی‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬سازمان‭ -‬به‭ ‬هر‭ ‬نوعی‭- ‬سر‭ ‬و‭ ‬کار‭ ‬دارند‭.‬‭ ‬از‭ ‬مصرف‌کنندگان‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬مشتریان‭ ‬خدمات،‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬و‭ ‬عرضه‌کنندگان،‭ ‬اعضا‭ ‬و‭ ‬کارمندان،‭ ‬نهادهای‭ ‬اداری،‭ ‬تجاری،‭ ‬مدنی‭ ‬و‭ ‬سیاسی‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬نهاد‭ ‬یا‭ ‬سازمان‭ ‬با‭ ‬آن‌ها‭ ‬در‭ ‬ارتباط‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬همسایگان‭!‬‮»‬‭ ‬

چنان‌که‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬تعریف‭ ‬برمی‌آید‭ ‬باید‭ ‬گفت‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬علم‭ ‬و‭ ‬هنری‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سازمان‌ها‭ ‬جایگاه‭ ‬و‭ ‬نقشی‭ ‬راهبردی‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬این‌جاست‭ ‬که‭ ‬کارکردِ‭ ‬ویژه،‭ ‬تخصصی‭ ‬و‭ ‬تاثیرگذار‭ ‬آن‭ ‬آشکار‭ ‬می‌شود‭. ‬

اما‭ ‬سوال‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬چرا‭ ‬در‭ ‬سازمان‌ها‭ ‬و‭ ‬نهادهای‭ ‬فعالِ‭ ‬حوزه‌های‭ ‬مختلف،‭ ‬دولتی،‭ ‬خصوصی،‭ ‬مستقل‭ ‬و‭ ‬وابسته‭ ‬در‭ ‬کشورمان،‭ ‬‮«‬روابط‭ ‬عمومی‌ها‮»‬‭ ‬غالباً‭ ‬نقشی‭ ‬اثرگذار‭ ‬ندارند‭ ‬و‭ ‬منفعل‭ ‬عمل‭ ‬می‌کنند؟‭ ‬

می‌توان‭ ‬گفت‌عدم‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬در‭ ‬سازمان‌ها‭ ‬نشان‭ ‬ازعدم‭ ‬نگاه‭ ‬متخصصانه‭ ‬و‭ ‬کارشناسانه‭ ‬مدیران‭ ‬به‭ ‬مقوله‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬عبارت‭ ‬دیگر‭ ‬اگر‭ ‬یک‭ ‬مدیر‭ ‬یا‭ ‬رهبر‭ ‬یک‭ ‬سازمان‭ ‬به‭ ‬نهاد‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬وسیله‌ی‭ ‬ابزاری‭ ‬نگاه‭ ‬کند‭ ‬مجموعه‌ی‭ ‬او‭ ‬با‭ ‬شکست‭ ‬مواجه‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬باید‭ ‬دانست‭ ‬که‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‌ها‭ ‬ابزار‭ ‬نیستند‭ ‬بلکه‭ ‬کارکردی‭ ‬مشورتی‭ ‬دارند‭. ‬

اما‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬ما،‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬توسعه،‭ ‬معمولاً‭ ‬این‭ ‬نهاد‭ ‬مهم‭ ‬در‭ ‬سازمان‌ها‭ ‬نقش‭ ‬ابزاری‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬عموماً‭ ‬روابط‭ ‬عمومیِ‭ ‬سازمان‌های‭ ‬مختلف‭ ‬در‭ ‬دوربین‭ ‬عکاسی،‭ ‬ضبط‭ ‬صوت‭ ‬و‭ ‬تنظیم‭ ‬خبر‭ ‬خلاصه‭ ‬می‌شود‭. ‬به‭ ‬بیانی‭ ‬دیگر‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬باید‭ ‬خلاق،‭ ‬موثر‭ ‬و‭ ‬جریان‌ساز‭ ‬عمل‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬خدمت‭ ‬کل‭ ‬یک‭ ‬مجموعه‭ ‬باشد‭ ‬نه‭ ‬اینکه‭ ‬صرفاً‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬شیپورچیِ‭ ‬مدیر‮»‬‭ ‬فعالیت‭ ‬
داشته‭ ‬باشد‭! ‬

باید‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬را‭ ‬مدنظر‭ ‬قرار‭ ‬داد‭ ‬آن‌چه‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬ارائه‭ ‬اخبار‭ ‬و‭ ‬اطلاعات‭ ‬اهمیت‭ ‬دارد‭ ‬ضرورت‭ ‬پاسخگویی‭ ‬و‭ ‬اقناع‭ ‬مخاطب‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬حقیقت‭ ‬نقش‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬یک‭ ‬پل‭ ‬بین‭ ‬سازمان‭ ‬و‭ ‬مخاطبان‭ ‬آن‭ ‬و‭ ‬مستلزم‭ ‬یک‭ ‬فرآیند‭ ‬تعاملی‭ ‬دوطرفه‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬نیازمند‭ ‬به‭ ‬کارگیری‭ ‬متخصصین‭ ‬این‭ ‬حوزه‭ ‬است‭. ‬

به‭ ‬عقیده‭ ‬نگارنده‭ ‬چیزی‭ ‬که‭ ‬امروز‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حوزه‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬نیازمندیم‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬معاونت‭ ‬رئیس‭ ‬جمهور‭ ‬و‭ ‬سازمان‭ ‬اداری‭ ‬و‭ ‬استخدامی،‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬مولفه‌های‭ ‬مدرن‭ ‬مدیریتی‭ ‬بازخوانی‭ ‬کنند‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬دقیق‭ ‬مشخص‭ ‬شود‭ ‬چه‭ ‬افرادی‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬چه‭ ‬ویژگی‌هایی‭ ‬به‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‌های‭ ‬ادارات‭ ‬تعرفه‭ ‬شوند‭. ‬یعنی‭ ‬فردی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حوزه‌ی‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬در‭ ‬سازمانی‭ ‬مشغول‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬است‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تخصص‌اش‭ ‬گزینش‭ ‬و‭ ‬به‌کارگیری‭ ‬شده‭ ‬باشد‭. ‬

به‌کارگیری‭ ‬افراد‭ ‬غیر‭ ‬متخصص‭ ‬و‭ ‬ناآگاه‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬دانش‌آموختگان‭ ‬رشته‌های‭ ‬تحصیلی‭ ‬غیر‭ ‬مرتبط‭ ‬در‭ ‬پست‭ ‬روابط‭ ‬عمومی،‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬تضعیف‭ ‬مجموعه،‭ ‬در‭ ‬نگاهی‭ ‬کلان‭ ‬خود‭ ‬موجب‭ ‬نخبه‌کشی‭ ‬و‭ ‬حذف‭ ‬افراد‭ ‬لایق‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حوزه‭ ‬می‌شود‭. ‬

از‭ ‬سویی‭ ‬دیگر،‭ ‬برای‭ ‬تبیین‭ ‬و‭ ‬القای‭ ‬هرچه‭ ‬بیش‌تر‭ ‬مفاهیم‭ ‬و‭ ‬مضامین‭ ‬مدیریتی‭ ‬در‭ ‬حیطه‌ی‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬مدیران‭ ‬میانی‭ ‬و‭ ‬فرادستی،‭ ‬اعم‭ ‬از‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬استانی،‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حوزه،‭ ‬سمپوزیوم‌های‭ ‬ملی،‭ ‬استانی‭ ‬و‭ ‬شهرستانی‭ ‬برگزار‭ ‬کنند‭ ‬تا‭ ‬خلاهای‭ ‬موجود‭ ‬و‭ ‬بالقوه‭ ‬را‭ ‬شناسایی،‭ ‬اولویت‭ ‬بندی،‭ ‬برنامه‌ریزی‭ ‬و‭ ‬اجرایی‭ ‬کنند‭. ‬

اما‭ ‬گویی‭ ‬چنین‭ ‬پارامترهایی‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬نگاه‭ ‬به‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬هنوز‭ ‬نگاهی‭ ‬عمیق‭ ‬نیست‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬توام‭ ‬با‭ ‬سطحی‌نگری‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬همین‭ ‬خود‭ ‬موجب‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬کارشناسان‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬در‭ ‬سازمان‌ها‭ ‬نیز‭ ‬غالباً‭ ‬به‭ ‬اتفاقات،‭ ‬رخدادها‭ ‬و‭ ‬آنچه‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬آن‌ها‭ ‬مربوط‭ ‬است‭ ‬نه‭ ‬ژرف‭ ‬می‌اندیشند‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬حتی‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬جایگاه‭ ‬حقیقی‭ ‬خود‭ ‬اشراف‭ ‬دارند‭. ‬

در‭ ‬سالیان‭ ‬اخیر،‭ ‬مجموعه‭ ‬عوامل‭ ‬مذکور‭ ‬باعث‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬بیشتر‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‌ها‭ ‬ملول‭ ‬و‭ ‬خسته‭ ‬ادامه‭ ‬دهند‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬دسته‭ ‬از‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‌هایی‭ ‬که‭ ‬علاقه‌مند‭ ‬به‭ ‬حضور،‭ ‬نقش‭ ‬آفرینی‭ ‬فعال‭ ‬و‭ ‬ارتباطات‭ ‬برون‭ ‬سازمانی‭ ‬هستند‭ ‬دست‭ ‬به‭ ‬برون‌سپاری‭ ‬و‭ ‬هزینه‌های‭ ‬گزاف‭ ‬بزنند‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬که‭ ‬اگر‭ ‬روند‭ ‬جذب‭ ‬و‭ ‬بکارگیری‭ ‬افراد‭ ‬دارای‭ ‬سیکل‭ ‬استانداردی‭ ‬بود‭ ‬هم‭ ‬کارشناسان‭ ‬نهایت‭ ‬بهره‭ ‬وری‭ ‬و‭ ‬تخصص‭ ‬را‭ ‬داشتند‭ ‬و‭ ‬هم‭ ‬از‭ ‬اتلاف‭ ‬بیت‭ ‬المال‭ ‬جلوگیری‭ ‬می‌شد‭. ‬

درواقع،‭ ‬مادامی‭ ‬که‭ ‬مدیران‭ ‬بالادستی‭ ‬و‭ ‬ملی،‭ ‬برای‭ ‬بهبود‭ ‬وضعیت‭ ‬کنونی‭ ‬این‭ ‬نهاد‭ ‬مهم‭ ‬چاره‌ای‭ ‬اندیشه‭ ‬نکنند،‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬سازمان‌ها،‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬ایفای‭ ‬نقشی‭ ‬تسهیل‌گر،‭ ‬نهادی‭ ‬ناکارآمد،‭ ‬مصرف‌کننده‭ ‬و‭ ‬سربار‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭. ‬

در‭ ‬کلام‭ ‬آخر،‭ ‬تا‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬نگرش‭ ‬سیاست‌گذاران‭ ‬کلان‭ ‬به‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬صرفاً‭ ‬معطوف‭ ‬به‭ ‬ظرفیت‭ ‬استراتژیستی‭ ‬آن‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬نتوانند‭ ‬با‭ ‬توسل‭ ‬به‭ ‬حوزه‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬گفتمان‌سازی‭ ‬کنند،‭ ‬روابط‭ ‬عمومی‭ ‬همینطور‭ ‬کج‌دار‭ ‬و‭ ‬مریز‭ ‬حرکت‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬صرفاً‭ ‬ابزاری‭ ‬ناقص‭ ‬و‭ ‬پریشان‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭.‬

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید

کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است -
آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد -

پایگاه خبری کاشف خبر | پایگاه خبری استان گیلان و شهر لاهیجان