محمد هادی جعفرپور

خاطرات وکیل/ درقانون آیین دادرسی کیفری ضوابطی پیش بینی شده که مقام ِتحقیق (دادیار یا بازپرس)در دادسرا می تواند پیش از صدور قرار مجرمیت،نسبت به متهم با ارفاق اتخاذ تصمیم کند،شرط ابتدایی تحقق این امتیاز قانونی این است که مظنونین و متهمین فاقد سوء سابقه ی کیفری*باشند،در چنین فرضی چنانچه متهم در جهت کشف حقیقت و دستگیری مرتکب اصلی جرم ضمن اقرار مقرون به صحت،با مقامات قضایی-انتظامی همکاری موثر داشته باشد مستند به ماده ۷۹و۸۰و۸۱یا۸۲*تعقیب متهم و روند پرونده متوقف می شود.

شرح پرونده:سیاوش اعضاء باندش را در سطح شهر به عنوان بازاریاب، مامور شناسایی دختران جوان و زنان سرپرست خانواده کرده تا با سوء استفاده از شرایطِ طعمه‌هایش، آنها را به عنوان فروشنده‌ جذب و بی آنکه متوجه شوند وارد بازار قاچاق مواد مخدر یا اعزام به کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس کند.ابتدا ستاره و چند هفته بعد مادر وی جذب مجموعه‌ی سیاوش شده ،مادر و دختر به تصور فروش لوازم بهداشتی و آرایشی و…از صبح تا غروب محموله‌های حاوی مواد مخدر را به نشانی‌های اعلامی سیاوش تحویل می‌دادند تا اینکه ستاره مورد توجه یکی از شرکاء سیاوش واقع شده به وی پیشنهاد می‌دهد که این دختر را برای فعالیت در کشورهای حوزه خلیج فارس آماده کند،سیاوش در واکنش به مخالفت مادرِ ستاره با پیشنهاد اعزام ستاره به کشورهای عربی، پرده از فعالیت اصلی اش برداشته می‌گوید:تو و دخترت هیچ حق انتخابی ندارید تا الان بیشتر از چند کیلو مواد جا به جا کرده اید که حداقل مجازاتش حبس ابد است،پس یا قبول می‌کنی ستاره نزد شیوخ عرب زندگی شاهانه داشته باشد یا اینجا کنار خودت یک خرده‌فروش ساده باقی بماند!!

مادر ستاره که هیچ راهی نداشته،قبول می‌کند تا آماده شدن شرایط اعزام ستاره به خارج از کشور،قضیه‌ی حمل و فروش مواد را با ستاره در میان نگذاشته و سیاوش هم قبول می‌کند تا آن زمان مادر و دختر کنار هم به فعالیت‌شان ادامه دهند.

سومین ماه فعالیت این مادر و دختر تمام نشده بود که مادر ستاره پیش از مراجعه به یکی از مشتریان، با پلیس ۱۱۰تماس گرفته،با اعلام نشانی مشتری مورد نظر قضیه ی حمل و فروش مواد را اطلاع می دهد…چند ساعت بعد مادر و دختر به اتهام حمل و فروش شیشه بازداشت می‌شوند.

مادر ستاره که خودش را بازنده‌ی اصلی این جریان می‌بیند،علت اصلی تماس با پلیس۱۱۰را رهایی از باند سیاوش و کمک به دستگیری وی با هدف نجات دخترانی که توسط شریک سیاوش به کشورهای عربی اعزام می شوند اعلام می کند.

بازپرس با هدف سنجش صحت ادعای مادر ستاره و در راستای کشف واقعیت و شناسایی باند سیاوش،دستور تحقیقات تکمیلی و نامحسوس راجع به شیوه ی فروشندگان استخدام شده از سوی سیاوش صادر کرده،پس از اطمینان از صحت دفاعیات مادر ستاره،محتویات پرونده و اتهام انتسابی به این مادر و دختر را طوری طراحی می کند تا مادر ستاره مشمول قرار تعلیق شده،ستاره در بازداشت بماند تا سیاوش و اعضاء باند وی به آزاد شدن مادر ستاره مشکوک نشوند!در این بین اعلام آمادگی مادر ستاره برای همکاری با پلیس و دستگاه قضایی کمک بزرگی بود به کشف و دستگیری باند قاچاق مواد مخدر و قاچاق دختران جوان به کشورهای عربی!

دو هفته پس از آزادی مادرستاره،سیاوش که قصد داشته از جریان پرونده مطلع شود با همکاری اعضاء باندش سراغ مادر ستاره رفته وی را با تهدید سوار خودرو کرده به خارج از شهر منتقل می‌کنند،غافل از اینکه پلیس در کمین ایشان، مترصد فرصت مناسب جهت دستگیری کل باند هست.

گرچه در این پرونده،باند سیاوش وشرکایش در اقدامی پلیسی دستگیر و مجازات شدند اما با تاسف باید گفت،سیاوش های دیگری در کمین دختران جوان و زنان سرپرست خانواده هستند.

نکات حقوقی:

قرار تعلیق تعقیب، به معنای معلق کردن تعقیب متهم، توسط دادستان، برای مدت معین است. تعزیری بودن جرم و درجه ۶ تا ۸ بودن مجازات آن، از موارد صدور قرار تعلیق تعقیب می باشند. در جرایمی مانند اقدام علیه امنیت ملی، سرقت مسلحانه، قاچاق عمده مواد مخدر یا روان گردان و سایر موراد مندرج در قانون، امکان صدور قرار تعلیق تعقیب، وجود ندارد.

بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازت اسلامی، مجازات‌های تعزیری به هشت درجه تقسیم می‌شود: درجه ۱ – حبس بیش از بیست و پنج سال – جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – مصادره کل اموال – انحلال شخص حقوقی   درجه ۲ – حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال – جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکمیلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریالدرجه ۳ – حبس بیش از ده تا پانزده سال – جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پانصد وپنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال درجه ۴ – حبس بیش از پنج تا ده سال – جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی درجه ۵ – حبس بیش از دو تا پنج سال – جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال – ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی – ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقیدرجه ۶ – حبس بیش از شش ماه تا دو سال – جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – شلاق ازسی ویک تا هفتادوچهار ضربه و تا نودونه ضربه در جرائم منافی عفت – محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از ششماه تا پنجسال – انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها – ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال – ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال – ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال درجه ۷ – حبس از نود و یک روز تا شش ماه – جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – شلاق از یازده تا سی ضربه – محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماهدرجه ٨ – حبس تا سه ماه – جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال – شلاق تا ده ضربه

* راجع به سابقه کیفری موثر ماده۲۵و۲۶قانون مجازات اسلامی به مواردی تصریح شده است،مانند حبس بیش از دو سال و…

*تعلیق تعقیب یا تعلیق اجرای مجازات عبارت است از توقف در رسیدگی به اتهام متهم یا اجرای مجازات محکوم علیه که در مواد۷۹تا۸۲و۵۵۱تا۵۵۸قانون آیین دادرسی کیفری ضوابط آن انشاء شده است.

در قانون آیین دادرسی کیفری مواردی مانند تعویق تعقیب،تعلیق تعقیب،تعلیق اجرای مجازات،ترک تعقیب و…موازین قانونی هستند به نفع متهم.

وکیل دادگستری-شیراز