کاشف خبر / به نقل از گیل فام ،با اندکی تفکر در شعار روز جهانی محیط زیست سال ۲۰۲۱ «بازنگری، بازآفرینی، ترمیم» و شعار روز جهانی زمین پاک سال ۲۰۲۲ « سرمایه‌گذاری در زمین با کاهش پلاستیک» باید به فاجعه زیست محیطی تموشل لاهیجان به عنوان تلنگری برای توجه به تخریب محیط زیست بنگریم.
بیش از ۳۰ سال است شاهد حادثه تلخ دپوی روزانه بیش از ۲۰۰ تن زباله‌های لاهیجان (سیاهکل، رودبنه و …) و همچنین سیصد روستای اطراف در منطقه‌ تموشل لاهیجان که پس از سراوان رشت دومین مکان دپوی زباله درشرق گیلان هستیم. مکانی که با گذشت زمان ظرفیت انباشت این حجم بالای زباله را ندارد و یکی از دغدغه‌های مسئولان این شهرستان شده؛ موضوعی که تاکنون با وجود تشکیل جلسات متعدد به نتیجه نهایی مطلوب نرسیده ‌است و مردم منطقه از بوی بد و آسیب های زیست محیطی رنج می برند. با توجه به دفن غیر بهداشتی زباله ها و عدم کنترل مناسب شیرابه ها و نفوذ شیرابه ها به داخل آب های زیرزمینی، بارش شدید باران و جاری شدن شیرابه ها در سطح خاک و همچنین راهیابی این مواد سمی به آب های سطحی از قبیل رودخانه ها شاهد وقوع آسیب های جبران ناپذیر فراوانی به محیط زیست، منابع طبیعی و زندگی مردم هستیم. طبیعت زیبای تموشل (کوه، دره، جنگل و …) در شهرستان لاهیجان که روزگاری نه چندان دور از ظرفیت های خوبی برای توسعه گردشگری برخوردار بود حداکثر زمانی که بتواند تحمل انباشت زباله را داشته باشد کم تر از انگشتان دست است و انباشت بدون برنامه علمی و عملی زباله در سایت زباله تموشل منطقه تهدید جدی برای انسان ها، حیوانات و طبیعت این منطقه به شمار می رود. به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی فرمانداری لاهیجان لازم به ذکر است (۳۰/۰۱/۱۴۰۱): “پروژه بهسازی محل دفن زباله در تموشل لاهیجان با مبلغ حدود ۵۰ میلیارد تومان از مرداد سال ۹۹ در حال اجراست و با دفن ۱۲۰ تا ۲۰۰ تن زباله در روز، چهار شهر و بیش از ۳۰۰ روستا را تحت پوشش قرار می‌دهد. این پروژه با ۳۱ درصد پیشرفت فیزیکی، به منظور پایداری محل دفن، زهکشی شیرابه و جداسازی آب سطحی طراحی و در دست اجراست و با اتمام آن، دفن بهداشتی با کمترین مخاطرات محیط زیستی انجام می‌گیرد.”
با توجه به مطالب ذکر شده بهترین راهکار علمی و عملی چالش ۳۰ ساله زباله لاهیجان که می توانست راه نجات تموشل از فاجعه زیستی محیطی باشد اجرای طرح مدیریت پسماند Zero Wase (دفن زباله صفر) بود. با اجرای طرح مدیریت پسماند Zero Wase و با احداث کارخانه بازیافت پسماندهای شهری بر اساس چشم انداز زیست محیطی ۱۴۰۴، کلیه پسماندهای ورودی (پسماندهای تر، پسماندهای خشک، پسماندهای هیدروکربنی، پسماندهای ریجکتی) به کارخانه امحاء و یا بازیافت می گردید و مواد با ارزش افزوده بالا مانند: کمپوست با خلوص
بالا، سوخت انرژی و دوده صنعتی پالایش شده، مصالح ساختمانی و … حاصل می شد. در این سیستم پسماندها به همراه شیرابه ها مستقیماً وارد دستگاه های تخصصی می شود و در این سیستم آلاینده های زیست محیطی از جمله بو، آلودگی آب، خاک و هوا وجود نداشته و عملکرد سیستم کاملاً منطبق بر استاندارد های اروپایی و الزامات زیست محیطی می باشد. مزایای اجرای این فناوری دانش بنیان: ۱- پیشگیری، کاهش، استفاده مجدد و بازیافت پسماندهای شهری، ۲- به صفر رساندن دفن پسماندهای شهری و حفظ محیط زیست، ۳- کاهش تولید گازهای گلخانه ای، ۴- بازیافت حداکثری پسماندهای شهر و … بود.
بر اساس پهنه بندی طرح جامع پسماند استان گیلان ۴ پهنه از ۷ پهنه‌ تعریف و تدوین ‌شده در استان، فاقد تاسیسات کمپوست و پردازش مکانیکی است. پهنه ۶ مدیریت زباله طرح جامع پسماند که شامل لاهیجان، سیاهکل و آستانه می باشد از هرگونه تاسیسات پردازش و تولید کمپوست بی بهره بوده در حالیکه در پهنه ۷ مدیریت زباله طرح جامع پسماند، که شامل لنگرود، رودسر و املش می باشد؛ دو کارخانه کمپوست برای شهرهای رودسر و لنگرود در نظر گرفته شده است. با توجه به مطالب ذکر شده باید گفت برای سیاست گذاری، برنامه ریزی و اقدام موثر برای بحران زباله شهر و دیارمان، نیازمند تغییر نگرش همراه با مدیریت علمی و اصولی بر اساس چشم انداز زیست محیطی هستیم.

دکتر ابراهیم آذرپور: عضو انجمن علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار ایران و عضو مجمع فعالان زیست محیطی