مهمترین دستاورد راهبردی امام جواد (ع)، حفظ دارایی‌های کلیدی پیروان اهل بیت (ع) برای دوره خفقان حاکمان بنی عباس است که نظارت سخت پادگانی را بر امامین عسکرین (س) دو ضلع دیگر مثلث امامت در عصر پیشاغیبت تحمیل کردند.

کاشف خبر / به نقل از پایگاه خبری ترشیزخوان؛ حضرت محمد بن علی (ع) معروف‏ به «تقی» و «جواد»، مولودی پر خبر و برکتی است که در شهر «مدینه» دیده به جهان گشود.

مادر او «سبیکه» به خاندان «ماریه قبطیه» همسر پیامبر اکرم(ص) منتسب است. آن حضرت هشت ساله که پس از شهادت پدر، در همان سن طفولیت به امامت رسید و سال ۲۲۰ ه.ق و در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسید.

مجموعه تلاش های نظام یافته و مدیریت سیاسی هدفمند آن حضرت در دوره ولایت و امامت حامل چند گزاره راهبردی است:

۱. به روز رسانی و تثبیت کرامت امامت و معجزه رسالت در دوره خردسالی و بازنمایی از مدل حیات معنوی عیسی مسیح (ع)؛

۲. گشاده رویی و زیاده بخشی در مناسبات دوستانه، سخاوت ورزی در زیست مادی و انسانی و ادب و نرم خویی در مناظرات منتقدانه؛

۳. حرکت بر لبه دانش‌ فلسفه یونانی، معنویت هندی و عقلانیت ایرانی، از طریق پاسخ عالمانه به نقدهای دینی، علمی و فلسفی؛

۴. تداوم کرسی مناظرات نظری و فکری و موسع سازی مباحثات علمی و پژوهشی، پس از علی بن موسی الرضا (ع)؛

۵. منقح سازی رویکرد توحیدی در مواجهه با مسلک‌های جاهلانه فرقه‌ای، گمانه‌های اعتقادی و مرام‌های انحرافی؛

۶. ترسیم، تحکیم و تداوم مرز مذهب پیروان اهل البیت از طریق نقد و نفی رویکرد واقفیه در دوره پس از امام هشتم؛

۷. تدبیر حکیمانه برای مشارکت موثر در کرسی‌های نظریه پردازی برون دینی دوره مأمون و مناظرات درون دینی معتصم عباسی؛

۸. شبکه‌سازی فراگیر، منسجم، هم افزا، هوشمند وکالت و حمایت کننده از پیروان اهل البیت؛

۹. ایجاد حلقه‌های واسط با مریدان از طریق سر پل‌های ارتباطی بین خود و جمعیت پراکنده شیعه از مصر تا سیستان و از قفقاز تا شبه جزیره حجاز؛

۱۰. تربیت شاگردان دانش پیشه و معنوی همچون: «حضرت عبدالعظیم حسنی»، «جناب علی بن مهزیار اهوازی»، «فضل بن شاذان نیشابوری» و «دعبل خزاعی»؛

۱۱. استفاده از فضای مناظرات برای افشای بی‌کفایتی ساختار خلافت عباسی، مدعیان جایگزین ولایت و امامت و توسعه معارف اهل البیت؛

۱۲. مرزبندی میان سیاست امامت محور و اخلاق مدار، با سیاست وراثتی و سکولاریسم دینی.

یافته راهبردی
فهم رسالت علمی و معنوی درک سیاست ورزی اجتماعی و تاریخی جوادالائمه (ع) متاثر است از:

اولا. بازشناسی کنشگری راهبردی و راهبری جامعه توسط امام، که در محیط سیاسی و امنیتی و حکمرانی مقتدر ولی مزورانه مأمون عباسی و دوره حکمرانی مستبدانه ولی در حال زوال معتصم عباسی، اعمال شده است.

ثانیا. تبیین گری برون دینی و تقیه درون دینی امام، به عنوان یکی از اضلاع سه‌گانه مثلث امامت در عصر پیشا غیبت است که از طریق پاسخ به انتظارات و انتقادات علمی و آماده سازی مریدان برای زیست در دوره سخت و صعب بدون امام و همزیستی با ولایت غیر معصوم – نائبان خاص و عام – صورت گرفت.

ثالثا. مهمترین دستاورد راهبردی امام، حفظ دارایی‌های کلیدی پیروان اهل البیت برای دوره خفقان حکمان بنی عباس است که نظارت سخت پادگانی را بر امامین عسکرین سلام الله علیهم – دو ضلع دیگر مثلث امامت در عصر پیشاغیبت – تحمیل نمودند.

در مجموع هرچند لقب تقی به معنا مشهور آن پرهیزگار و جواد به معنی اهل جود و سخاوت است، ولی تقی در تعبیر بامسماتری و عمیق‌تر آن پوشاننده است که حاکی از وجوه دیگر همچون زمینه سازی برای تقیه و مخفی سازی دارایی‌های کلیدی شیعه است و جواد به معنای تضمین کننده بقاء و حیات بخشی به پیروان اهل‌البیت در افق عصر پیشا و پسا غیبت است.

با این وجود، شهادت امام در سنن جوانی حاکی از؛ عمق اثر خردورزی راهبردی، درایت در راهبری شبکه محبان و سیاست‌ گذاری برای آینده و در مواجهه با خلافت بنی عباس است که یکی از بزرگترین قلمروهای حکمرانی تاریخ بشر – از شرق چین تا شمال آفریقا و اروپا و از ماورالنهر تا یمن – را تحت سیطره خود داشتند.

نویسنده : احمد باقری مزینانی استادیار دانشگاه